Dit blijft een wonderlijk spreekwoord. Hoe kan nu iets aan een viool strijkstok blijven hangen? Of zou het vroeger gebruikelijk zijn om bankbiljetten tussen het haar te duwen als fooi? Of zou je, als je sjans had, de vrouw meenemen aan je strijkstok…?
Of misschien is het een stok waarmee je boter in een vorm duwt en als je klaar bent dan zit de overtollige boter aan je stok? Misschien is een strijkstok wel het symbool voor mannelijkheid. En heb je met een geslachtsziekte “iets” aan je strijkstok hangen?
Het spreekwoord bleef maar in mijn hoofd malen, tijd om het op te zoeken:
Het gaat hier niet om een strijkstok van een viool, cello e.d., maar om een maatstok waarmee bakjes (de zogenoemde maten) met koren, kalk en andere droge waren werden afgestreken als ze waren gevuld. De inhoud kwam zo gelijk te staan met de rand van de maat. Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt dat de zegswijze vroeger 'Er blijft veel aan de maat en de strijkstok hangen' luidde. Blijkbaar wist men de strijkstok zó handig te hanteren dat men er zelf iets aan overhield en de klanten tekort werd gedaan. Een koopman kon bijvoorbeeld tijdens het afstrijken met zijn vingers ongemerkt wat graan uit de maat halen. Ook werd er met de strijkstokken zelf geknoeid.
Aha, het heeft dus niets met een strijkstok van een instrument te maken.
Deze gevelsteen kwam ik op mijn zoektocht nog tegen. Het was vroeger gebruikelijk om je beroep te verbeelden in een steen die in je huis werd gemetseld. Dit is een voorbeeld van een gevelsteen uit Amsterdam. En zoals je ziet is deze koopman volledig bonafide. Er blijft niets aan zijn strijkstok hangen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten