Bladmuziek lezen op de Ipad Pro met ForScore

Sinds het boek van Marie Kondo ben ik verwoed aan het minimaliseren geweest. Denk niet dat mijn huis leeg is daarvoor heb ik teveel hobby's met bijbehorende uitrusting. Maar mappen met nota's die zijn wel opgeruimd en oude boeken zijn netjes weggebracht net als stapels oude kleren.


Toen ik "klaar"was, bleef de bladmuziek voor mijn viool toch nog een substantieel gedeelte van mijn boekenkast innemen. Op zolder heb ik een bibliotheek met ongeveer drie meter muziek. En daarnaast heb ik beneden zo'n 25 mappen met muziek waar ik op dit moment mee bezig ben. Als violist heb je het dan nog relatief makkelijk. Een pianist heeft al gauw twee tot drie keer zoveel ruimte nodig.


In de hippe muziek is de iPad al gemeengoed maar in de klassieke wereld speelt iedereen toch het liefst van papieren bladmuziek. Muziekmappen zijn zwaar en als je buiten moet spelen waait de muziek weg. Als je wel voldoende knijpers hebt bevestigd dan vangt bladmuziek zoveel wind en gaat de muziekstander om. Bovendien heb ik een aantal nacht projecten waarbij ik moet spelen in het stikdonker met een lampje boven de muziek.

Dit heb ik gekocht:

• iPad Pro 12 9 (2017 256 gig). Het scherm is bijna net zo groot als een A4.
• Airturn BT-105. Een Bluetooth voetpedaal om de muziek met je voet om te slaan (twee pedalen één voor vooruit en één voor achteruit) Types:

• Airturn PEDpro die heb ik teruggestuurd. Deze werkt niet bij mij met blote voeten. Wel met schoenen, maar die heb ik vaak niet aan. Hij is wel super strak. En een mooie app waarbij je kunt updaten.
• Mijn zoon gebruikt de iRig Blue Turn. Deze is veel goedkoper en werkt net zo goed.
• Apple pencil. Dat is een digitale pen die je koppelt via Bluetooth. Makkelijk om muziek aantekeningen te maken. Je kunt ook zonder de pen de app gebruiken. Maar de pen is wel echt HEEL fijn.

Zekeringskoord iPencil: Mijn vrouw heeft een stukje elastiek dichtgenaaid met een touwtje er tussen. Nu kan ik de pen zekeren aan de muziekstander. Valt de pen niet meteen op de grond.

ForScore

Dat is de app die je nodig hebt om muziek te lezen. Ik had eerst DeepDish Gigbook maar die heeft veel minder mogelijkheden.

Waarom Apple? Dit is natuurlijk heel persoonlijk en dat moet iedereen zelf afwegen. Voor mij: Apple levert lang updates om de iPad bij de tijd te houden en doet zijn best voor een stabiele omgeving. ForScore is voor de iPad Pro gemaakt en werkt met een pen/styles. Een iPad is goed te repareren.

Voorbereiding bladmuziek scannen:

• Heel veel partijen heb ik als pdf opgeslagen in mijn digitale archief. Door de jaren heen heb ik trouw de partijen gescand en toegevoegd aan mijn eigen Google drive. 
• Maar ForScore werkt ook met:
•  “iCloud Bestanden” van Apple
•  Dropbox
•  OneDrive
•  Enz.
• Vanaf deze centrale locatie laad je de muziek partijen op de iPad. Dit kan via Wifi of via Itunes.
• Je kunt de bladmuziek ook scannen met de iPad en de App ForScore. Maar de ForScore app maakt foto’s van de bladmuziek. Ik wil PDF scans hebben. Deze vind ik beter leesbaar. Beter gaat het met bijvoorbeeld de app TinyScanner. Deze maakt een pdf voor je.

ForScore heeft een aantal opties (niet uitputtend):

• Kent bibliotheken om muziek in te delen bij mij:
• Wachtkamer
• Jazz project
• Viool en Piano
• RemoliNo
• Skaad met Koor
• Skaad instrumentaal
• Enz
• Je kunt de muziek indexeren op Componist of Genre. Bij de muziek kun je ook metatags gebruiken (Kwartet, Duo, enz.). Alle wereldmuziek heb ik ingedeeld per land. Of verzin een andere indeling.
• Als de muziek is geladen op de iPad kun je de muziek terugvinden door het te zoeken via “Alle bibliotheken” of via de specifieke bibliotheek via titel, componist of metatags.
• Je kunt muziek bewerken hierbij kun je inzoomen op een maat.
• Kleurtjes geven.
• Wissen. Bijvoorbeeld bogen of streken, je schrijft daar dan een wit vlak over.
• Er zit een digitale liniaal in. Waarmee je rechte strepen kunt trekken.
• Er zijn allemaal standaard symbolen te selecteren in de toolbox (Stamps). Opstreek, afstreek, bogen, vingerzettingen enz. Je kunt dit ook zelf schrijven met de pen.

• Omslaan van de muziek werkt met het pedaal via Bluetooth. ForScore heeft een optie om per halve pagina om te slaan. Dus pagina twee komt dan eerst in de bovenste helft. Als je nog een keer klikt, heb je de hele pagina twee in beeld.
• Er zijn twee opties om muziek te koppelen. 
• Je kunt opname koppelen uit je muziekbibliotheek van iTunes.
• Of je kunt de mp3/wav laden in Forscore. 
• Opties voor afspelen:
• De muziek kun je dan makkelijk afspelen maar ook vertraagd of versneld afspelen.
• Er zijn meerdere opnames te koppelen aan één partij. 
• Een barok opname is te pitchen of te transponeren. Je zet hem een halve toon hoger en je kunt meespelen. 
• Je kunt bij een opname instellen dat hij zelf omslaat. Dit moet je één keer inregelen en dan werkt het.
• Je kunt een opname laten loopen (stukje steeds opnieuw afspelen).
• Er zit een metronoom en een stemapparaat bij en een opname recorder in.
• Je kunt setlisten maken voor een optreden en zo de volgorde van je stukken bepalen. Tijdens een optreden hoef je alleen nog maar te klikken met het pedaal.
• Als de partij in ForScore geladen is kun je hem nog recht zetten en zo groot mogelijk inzoomen en dat resultaat vastleggen. Vanaf nu opent de app de pagina op de ingezoomde versie.
• Backup maak je van de aantekeningen dus de layers en de indeling van de bibliotheek. Of van de totale library/Bibliotheek. Dit is een nieuwe functionaliteit in ForScore (oktober 2018).
• Je kunt samenwerken met leden in een orkest die ook een iPad hebben. Je kunt makkelijk een score/partij delen met aantekeningen en bijvoorbeeld weer terug plaatsen op de Orkest Drive. Als de groepsleider een aantekening maakt krijgen alle leden de bijwerkte versie te zien als je daarna op delen klikt.
• In een orkest kun je verschillende iPad’s tijdens de repetitie synchroniseren en één leidend maken. Dan zie je allemaal tegelijk dezelfde muziek en pagina (de partijen moeten wel dezelfde naam hebben). Je hebt dan maar één pedaal nodig en kunt dan voor iedereen omslaan.
• Je kunt ForScore overnemen met je pc via de interface. Dan kun je het toetsenbord aan je pc gebruiken. Dat typt veel beter en kun je bijv de metadata aanpassen. Je kunt dan je bibliotheek spic en span maken met de juiste zoekwoorden.

Voordelen:

• Altijd je muziek bij je. Ik heb 25 mappen gescand en daarna weg gemikt bij het oud papier.
• Geen lampje nodig boven je partijen in het donker.
• Lichter en compacter om mee te nemen dan mappen.
• Omslaan kan met je voet, dit gaat veel sneller. Is motorisch wel even wennen.
• Op deze iPad zit een night shift stand. Dus ’s avonds geen blauw licht waardoor je slaapritme wordt verstoord waardoor je anders zou stuiteren in je bed.
• Geen koffie vlekken op je muziek.
• Volgorde klopt, eenmaal vast gelegd altijd.
• Geen losse blaadjes die overal naar toe vliegen.
• Iets minder gevoelig voor wind.
• Je kunt meespelen met een opname handig met een orkest partij.
• Je kunt na een repetitie de streken delen met je sectie. 
• Op het podium is de iPad in een speciale stander veel kleiner dan zo'n grote stander met map.
• Deze iPad heeft als laatste nog een gewone koptelefoon ingang. Dus geen gedonder met dongels.

Contrast met lijm in de aanslag. Foto Wilco Kloosterman dirigent Wereldkoor DeKoor.

Nadeel

• Het is een kwetsbaar en duur geval op de stander. En hij mag NIET vallen.
• De batterijduur. Hij gaat 10 uur mee maar de batterij is niet oneindig.
• Er is geen synchronisatie terug naar Google Drive of ICloud Bestanden. Dus je moet goed in de gaten houden wat de originelen zijn.
• Ik heb een speciale stander gekocht "Airturn go stand" .
• Je hebt in de portrait stand maar 1 bladzijde in beeld. Meestal is het op te lossen met slim plakken en knippen.
• Het is in het begin veel werk en dan kun je niet viool spelen.

Er komt in september 2018 een nieuwe grote iPad uit (verwachting). Dan zal deze iPad wel iets goedkoper worden. Dus ik zou nog even wachten. Waarom heb ik het wel gedaan? Ik heb nu altijd alle muziek bij de hand.

Ik heb een aantal projecten waarbij ik in het donker moet spelen. En ik moet steeds dezelfde partij in verschillende settingen spelen. Hier werk je met layers waarbij je de aantekeningen kunt vastleggen voor bijvoorbeeld instrumentaal en de koor versie. Ik heb in één keer alle mappen gescand en ingedeeld (1200 + score pfff). Je kunt dit natuurlijk ook wat normaler doen en gewoon beginnen met de partijen die je nodig hebt.

Kun je niet wachten en heb je nu al een gewone iPad. Schaf de app ForScore aan en ga lekker beginnen. Op een gewone iPad is de muziek ook al heel goed te lezen. Ik heb mijn database over gezet naar de iPad Mini en zelfs daar kon ik de partijen lezen. Heb je geen iPad en wil je los op je iPhone. Er is een ForScore mini. Kan je lekker fiedelen vanaf je telefoon. Hij herkent zelf de notenbalken. (niet zelf uitgetest).

Er komt een tijd dat mensen vragen "Waarom speel je van papier?, dat is toch iets van vroeger?"